BULETIN DIGITALA   92. / 2023ko AZAROA

Terrorismoa aparteko praktika sozial bat da, ez ohikoa, bere helburu politikoak azkarrago lortzeko funtsezko ekintza-tresna gisa indarkeria erabiltzearen alde egiten duen aldetik. Ez dira nolanahiko eskakizunak pertsonen izatasunak norbait hil egiteari ezartzen dion muga gainditzen duena eta gizartearen testuingurua urrats kritiko hori babesteraino hankaz gora jartzera heltzen dena. Bata zein bestea kontakizun egoki baten beharrean dira muga horren zerizanekoa gainditzea eragozten duten balioak desaktibatzeko. Horrez gain, beste zerbaiten beharra ere badu erabaki kritiko hori zerbait arrazoizkoan, bidezkoan eta egokian bihurtzeko. Mito batzuk betetzen dute rol hori. Mito horiek hil egiten dute, bere egiten dutelako ekintza hori egiten duenaren eta hori babesten duen heriotz-komunitatearen ekintza kriminala, baita indarkeriako esku-hartzea gertatzen den eta, nolabait, beren helburuetako batzuk partekatzeagatik hein batean ulertzen dietena ere. Sinesmen bortitzak dira, eta hortik ondorioztatzen dira gizarte horretako kultura politiko komunari buruzko jarrera eta interpretazio batzuk, horren alternatiba izateko eratzeraino edo bere postulatuekin pertsonak elkarren aurka borrokatzeraino, dela uko eginez, dela higaduragatik. Terroristek erabakitzen dutenean indarkeria jada ez dela prozedura egokia beren jarduerarako, beren erara arrazoitzen dute indarkeria baztertzearen arrazoiak, baina ez dute instant bat ere ematen ezta ere izpi bat ere auzitan jartzen hiltzeari bide eman zioten mito horiek. Mito horiek indarkeriari gailentzen zaizkio, eta terrorismoaren osteko gizartean eragiten jarraitzen dute.

Horixe aztertu izan zen Fernando Buesa Fundazioak Valentin de Foronda Gizarte Historiarako Institutuarekin (UPV/EHU) elkarlanean antolatutako XXI. Mintegian. Kontua zen identifikatzea terrorismoaren berrogeita hamar urteotan galdu izan ditugun ondasun konpongarriak, konponezinek, hots, horien zuzeneko eta zeharkako biktimek, izan ere, ez dutelako konponbide bera.

Balioak gizartearen eraikuntza bat dira; balio horiek positiboak –bizitza on baterako eta gizarte bidezko baterako moduak– izan daitezen beharrezkoa dena egiteko prest dauden herritarrak behar dituzte. Demokraziak demokraten premia du. Ildo horretan, adibide batzuekin erakutsi zen terrorismoak nola higatu zituen demokrazia eta Zuzenbideko Estatua euskarritzen duten konbikzio sozialak. Erakundeak auzitan jarriz, indarkeria naturaltzat hartuz, bestelako irizpiderik egotea ukatuz, gizarte ireki baten jarraitasunerako sinesmen arriskutsuetan oinarritutako kontakizun mitikoak sustatuz, prestigio soziala ematen duten zirkuluetatik gutxiengoak baztertuz... Askotarikoak dira terrorismoak kausa edo efektu gisa izan dituen adierazpideak gure gizarteak ahulagoak, gogoeta gutxiagokoak eta sendotasun urriagokoak egiteko izaera horretako mehatxuen aurrean. 

Hortik dator sortutako hutsak, “zauri kulturalak” identifikatzeko beharra, gure komunitatearen gizalegeko sendotzearen alde egiteko premia, ez dena mugatuko ikastetxera prestakuntza jasotzeko, ezta terrorismoak sortutako konponezinera ere. Aitzitik, nonahiko eran, ahal den espazio guztietan, kendu zizkiguten ukiezin politiko horietan guztietan arreta berezia jarrita berreraikitzeko lanari ekingo diona. Eta aurreneko lana baliteke hemen, iragan urteotan, gertatu izan dena ulertzea, gertatu izan denaren ezagutza zorrotza lagun. Ulertzeak, Hanna Arendt-ek zioen bezala, esan nahi du gauza baten hasierako pertzepzioa berrikustea zentzu bat emateko, gertatu zen testuinguruan behar bezala kokatzeko, gizartean esku hartzeko tresna izan dakigun, jakite hutsera mugatu ordez