Buletin digitala

Fanatismoa: “benetako sinesleak”

Gehien nahastu eta izutzen duen indarkeria terroristaren kontuetako bat da egileen uste osoa. Ondo pentsatuz gero, lagungarri zaien fede hori izan gabe ez lirateke gai izango hainbeste min eta kalte sortzeko. Kriminalari begi txarrekin ikusi ohi zaio arrazoien munduan. Idealengatik (edozein idealengatik) hiltzen duenak, bestalde, antza denez, justifikazio gehiago du; eta, ondorioz, abantaila ere bai. Haren ideala zertan datzan ulertzeko gai ez garenean, hain zuzen ere horretan hartzen dugu babesa, gure ulertezintasunean; eta horrengatik gure buruari errua botatzeko joera dugu, beste egi deseroso bati ausarkeriaz heldu beharrean: zorigaitza eta pertsona gaiztoak existitzen dira.

Baina, hori bai, pertsona gaizto gehienak gaizto bihurtzen dira, ez berriz, gaizto jaio. Idealak ulertzeko era garrantzitsu bat hauxe da: “itxiera kognitiboa”, nahiak errealitatearekin nahastean datzana; talde itxi baten barruko bizipen iraunkorra, beste iritzi batzuk aintzat hartzen ez dituena; argudio biktimistaren etengabeko eraikuntza edo gertuko bidegabekeriaren  aitzakiarik gabeko ikuspegia. Horrek guztiak “benetako sinesle” bihur ditzake gizabanakoak.

Gaur egungo munduko terrorismoaren eragileek zerikusi handiagoa dute hein handi batean erlijioarekin politikarekin baino. Bata bestearekin lotuta badaude ere, ez dago zalantzarik beren sinesteko eta sinestarazteko erak lehenengoarekin lotura handiago dutela. “Benetako sinesle” horietako batzuen gisa identifikatzen ditugu. Baina, gauzen benetako alderdiari helduta, ez dira berdin-berdinak: beren pentsamoldea berdina da fanatikoaren eraikuntzak mekanismo berriak erabiltzen dituelako, bere idealaren eraginik gabe.

Orduan, arazoa ez da diagnostikoa, oso ohikoa dena, baizik eta terapia. Nola saihestu fanatikoen premia bizipen sektarioetatik abiatuta? Hainbat esperientzia praktikok aditzera eman dituzte egin ezin diren gauzak: gizabanakoak kriminalizatu eta beren talde hertsian eta beren uste osoetan are gehiago ixten dituzten ekintzak. Hortik aurrera aldaketa dago jarduketa-eremuan, betiko moduan, lotura handia duenean nortasun pertsonala osatzen hasten den uneekin. Ikastetxeak eta gazte-talde informalak testuinguru pribilegiatuak dira berriz ere. Eremu horietan kontingentzia eta bizitza kudeatzeko gizabanakoaren irakaskuntza euskarri dituen prestakuntza gailentzen da. Gauza garrantzitsuen segurtasunen guztiz kontrakoa, azalpen teologikoen guztiz kontrakoa, gizabanakoaren aurrean taldearen nagusitasunaren guztiz kontrakoa. Gizabanakoaren lehenengo pausoetan egoaren bakardadea hotza da, eta tribuaren beroa inoiz baino gehiago balioesten da. Gure modernotasunaren aurkikuntza tragikoetako bat da. Hala ere, ez zaio behin eta berriz ekin behar. Modernotasun horren erreferentziak gure jainko bihurtu gabe: arrazoia, gizabanakoa, askatasuna... Ez dago zalantzarik gazteak agindu horien arabera heztea poztu baino prebentzio-mekanismo hobea izan daitekeela, askotan egiten dugunez talde-berotasunaren babespean; alde batera utzita mekanismo horiek. Nork esan zuen aske bizitzea erraza zenik?

Horri buruz hitz egin zuten Fernando Buesa Blanco Fundazioaren XV. Mintegian. Eta hizlariak adituak izan ziren, hemen bizi izan duguna planetako beste edozein lekutan ahalik eta gutxien errepika dadin, gogoeta operatiboa sortzeko gai direnak. Laster barru eskuragarri izango dugu beren ekarpenak jaso dituen argitalpena. Amaiera egokia izango da pentsamendu askeko bi egun horietarako.